Money

Het belang van journalistiek wordt ingezien en consumenten vertrouwen op diverse merken en journalisten voor hun nieuws- en informatievoorziening. Ook mainstream media weten het vertrouwen van brede groepen in de samenleving te behouden. Tegelijkertijd is de commerciële druk op media en journalisten groot, dit maakt dat er ook veel media zijn die commercieel gedreven keuzes (moeten) maken ten aanzien van hun content. Een deel van de consumenten is kritisch op hoe sommige merken en bedrijven hierin doorschieten en verliezen hun vertrouwen.

Bedreigingen en geweld tegen journalisten zijn beperkt gegroeid. Dergelijke acties worden maatschappelijk breed veroordeeld. De rechtsbescherming van journalisten is goed geborgd. Het wordt voor journalisten steeds moeilijker om onafhankelijk te blijven omdat ze meer dan nu afhankelijk zijn van commerciële partijen en inkomsten om content te kunnen maken en verspreiden. De overheid werkt in principe mee aan verzoeken om informatie. De vrijheid van meningsuiting is qua wetgeving breed, in de praktijk modereert big tech de extreme content als dit de commerciële belangen niet in de weg zit.

De markt is enerzijds gunstig voor grote mediabedrijven omdat er met een paar merken/titels een groot potentieel publiek bereikt kan worden. Anderzijds is de positie van mediabedrijven tegenover big tech verslechterd, big tech bepaalt het speelveld. Dit betekent onder meer dat mediabedrijven niet of nauwelijks betaalt krijgen voor online content en maar een klein aandeel van advertentie-inkomsten mogen houden. Een aantal grote techbedrijven biedt bovendien eigen nieuwscontent aan. Dit zet de inkomsten van andere nieuwsmedia nog verder onder druk. Er is draagvlak voor het grotendeels subsidiëren van de belangrijkste mainstream media, maar er wordt ook verwacht dat men alle commerciële mogelijkheden benut om zelf inkomsten te genereren. Er zijn sterke personal brands: kanalen rondom spraakmakende journalisten, dit geldt zowel voor nieuws als voor lifestyle content. De meeste consumenten blijven primair ‘betalen’ met hun data, die worden verhandeld en ingezet om advertenties te verkopen. Een grote groep economisch welvarende consumenten betaald daarnaast voor digitale abonnementen en losse verkoop. Consumenten vinden het belangrijk dat ze kennisnemen van verschillende perspectieven en kiezen daarom voor een breed scala aan (nieuws)bronnen. De lokale journalistiek neemt een vanzelfsprekende plek in het medialandschap in. Politiek is er draagvlak voor basale subsidie (vanuit het oogpunt op controle van de macht), dit compenseert voor een deel het feit dat het vanwege de macht van platforms lastig is om eigen inkomsten te genereren.

Het wordt erg moeilijk om mensen met voldoende competenties te vinden om onafhankelijke journalistiek goed te bedrijven omdat er hier vanuit andere sectoren hard aan getrokken wordt en de arbeidsvoorwaarden daar beter zijn. Een totale braindrain wordt echter voorkomen omdat de journalistiek wel gewaardeerd wordt en jonge journalisten vaak intrinsiek gemotiveerd zijn. Daarnaast wordt de samenwerking gezocht met burgercollectieven op grote dossiers met maatschappelijke impact. De sector biedt kansen voor journalisten die de commercie omarmen en met een goed gevoel voor inhoud en marketing hun branded content produceren op een wijze die de platformen veel omzet oplevert. Hiermee vervaagt de grens tussen journalisten en influencers nog verder.

De platformen bepalen met hun algoritmes en moderatie wat wel en niet betamelijk is in het maatschappelijk debat. Deze grenzen worden voornamelijk bepaald door commerciële belangen en deels door de merkpositionering van het individuele platform (bijvoorbeeld Facebook strenger dan Parler). De grenzen worden over het algemeen vrij smal gehouden. Een deel van de technologiebedrijven en platforms doet op aandringen van burgers (in reactie op datamisbruik schandalen) aan zelfregulering. Al is het voor wie beter kijkt duidelijk dat dit vooral ‘windowdressing’ is. Achter deze façade wordt data nog volop verzameld, gebruikt en verhandeld.

Een meer mondige generatie – voor wie diversiteit een grotere vanzelfsprekendheid is – heeft op veel plekken sleutelposities overgenomen en heeft van daaruit werk gemaakt van representatie en inclusie. Maar dit kan sterk wisselen per sector en is nog lang niet overal de norm. Traditionele media blijken gedeeltelijk in staat om gehoor te geven aan de steeds mondigere generatie die een ‘plek aan de tafel’ opeist. De redactievloeren van de traditionele media verkleuren, maar dit leidt niet altijd tot daadwerkelijke meerstemmigheid.

Het consumentenpatroon van digital natives wordt geleidelijk de norm: snel informatie tot zich nemen, grotendeels in compacte brokken, via verschillende kanalen en smart devices. Daarbij staan consumenten open voor nieuwe technologieën zoals augmented en virtual reality en interactieve vertelvormen. Met name de brede mainstream media houden bij het aanbieden van hun content ook rekening met een slinkende groep ouderen die minder digitaal vaardig is en kiest voor hen voor traditionele verspreidings- en vertelvormen. Overgeleverd zijn aan big tech is met name voor jongeren een gegeven, ze kunnen zich niet anders voorstellen en delen hun data omdat dit er nu eenmaal bij hoort. De bereidheid om te betalen voor content blijft beperkt. De verschillende belangen van de generaties leiden niet tot escalatie omdat men met elkaar in gesprek blijft en kennisneemt van het perspectief van de ander. Jongeren en ouderen gebruiken deels dezelfde nieuwsbronnen en de journalistiek speelt een belangrijke rol in het voeden van een constructieve dialoog tussen de generaties.